Bollywood và Hollywood là hai “woods” được biết đến nhiều nhất trên thế giới, hoặc ít nhất thì đây là hai nền công nghiệp phim hàng đầu trên thế giới. Nollywood là nền công nghiệp điện ảnh còn vượt cả Hollywood về số lượng phim được sản xuất hàng năm. Làm thế nào mà một nền công nghiệp phim lại có thể đạt được kỳ tích này? Nollywood là gì và làm thế nào mà nó đã trở thành nền công nghiệp lớn thứ hai trên toàn thế giới?
Nollywood là nền công nghiệp phim ở Nigeria và lớn thứ hai trên toàn thế giới về sản lượng phim, sản xuất khoảng 2500 phim mỗi năm. Con số này vượt qua Hollywood và chỉ thua Bollywood của Ấn Độ. Nhà báo của tờ New York Times – Norimitsu Onishi đã đặt ra thuật ngữ này vào năm 2002, khi ông bắt đầu để ý đến các hoạt động làm phim sôi động ở Lagos, Nigeria.
Thuật ngữ “Nollywood” có nghĩa là “tạo ra từ không gì cả” (“nothing wood”) và nền điện ảnh này cũng không mang lại nhiều lợi nhuận hàng năm như Hollywood và Bollywood. Nollywood được biết đến vì khả năng sản xuất phim nhiều, phong phú mặc dù ở trong hoàn cảnh khó khăn, cònnhiều hạn chế.
Thời kỳ đầu của Nollywood có đặc điểm là chất lượng sản xuất giống như một loại video gia đình. Tuy nhiên, trong thời kỳ gần đây, nền công nghiệp phim của Nigeria đã cải thiện và nâng cao tay nghề cả về chất lượng kỹ thuật lẫn nghệ thuật. Được biết đến với phim hài và chính kịch, Nollywood ngày nay đang sản xuất nhiều thể loại phim hơn như kinh dị, phim cổ trang, nhạc kịch, hoạt hình, và thậm chí phim noir của Nollywood cũng đạt chất lượng hình ảnh và âm thanh đẳng cấp công nghiệp.
Một số bộ phim nổi tiếng của Nollywood có thể kể đến: Living in Bondage (1992) của Chris Obi Rapu, Violated (1996) của Amaka Igwe, Maami (2011) của Tunde Kelani, Ojuju (2014) của C.J. Obasi, The Wedding Party (2015) của Kemi Adetiba, From Lagos with Love (2018) của Tola Odunsi.
- Để tìm hiểu thêm về cách phân tích, viết về phim, tìm hiểu lịch sử điện ảnh một cách có hệ thống, bạn có thể tham khảo Lớp phân tích phim – Film Studies của trung tâm TPD.
Vào giữa thế kỷ 20, châu Phi đã sản xuất phim nhưng chưa có nền công nghiệp phát triển, đặc biệt là khi so sánh với Hollywood. Khi các nước thuộc địa của Pháp tại châu Phi giành được độc lập, họ đã giữ được những rạp hát, câu lạc bộ phim, lễ hội, liên hoan phim và phương tiện để làm phim, với sự hỗ trợ từ Pháp. Tuy nhiên, Nigeria lại từng là thuộc địa của Anh. Đế chế Anh khi đó không quan tâm nhiều đến nghệ thuật điện ảnh. Do đó, khi Nigeria giành được độc lập vào năm 1960, các nhà làm phim Nigeria đã phải tự thân vận động.
Fincho là bộ phim màu đầu tiên của Nigeria ra đời năm 1957. Các bộ phim Nollywood đầu tiên được thực hiện bởi các nhà làm phim như Ola Balogun, Hubert Ogunde, Jab Adu, Moses Olayia và Eddie Ugboma.
Năm 1984, bộ phim Papa Ajasco của Wale Adenuga là phim bom tấn đầu tiên và là một trong những sự kiện điện ảnh lớn nhất Nigeria. Papa Ajasco đã thu được khoảng 61,000 nairas (132 USD) chỉ trong ba ngày.
Mặc dù điện ảnh châu Phi chỉ bắt đầu có dấu ấn vào đầu thập niên 1960 và phát triển mạnh mẽ vào thập niên 1980 nhưng chỗ đứng của nền công nghiệp này là nhờ vào một thế hệ nghệ sĩ Nigeria xuất hiện đầu thập niên 1990 và định hình Nollywood mà chúng ta biết đến ngày nay.
Người Yoruba và truyền thống sân khấu du ca là một nhân tố chính trong sự hình thành Nollywood. Người Yoruba là một nhóm người châu Phi sống ở phía Tây của Nigeria và Benin, thường biểu diễn kịch mỗi khi họ di chuyển từ làng này sang làng kia.
Người Yoruba bắt đầu quay phim lại những vở kịch này và biến chúng thành phim trên băng VHS. Đây là một cách nhanh, rẻ và tiện lợi để chia sẻ câu chuyện của họ.
Bất chấp thiếu thốn kinh phí và kinh nghiệm, các đạo diễn tự thân đã bắt đầu sử dụng máy quay video thương mại để quay và bán phim cho mọi người có thể xem tại nhà. Cách làm này dẫn đến các bộ phim với giá trị sản xuất cực kỳ thấp, những câu chuyên độc đáo và đôi khi có chủ đề thần thoại, thường không có ở Hollywood, đã đạt được thành công ngay lập tức với khán giả.
Đến giữa thập niên 1990, người Nigeria đã thực sự kiếm tiền bằng cách biến các vở kịch thành phim. Các nhà làm phim khác, ví dụ như Nhóm Igbo đến từ Đông Nam Nigera, đã quyết định làm phim theo cách tương tự. Năm 1992, Chris Obi Rapu đạo diễn bộ phim nổi tiếng Living in Bondage, thường được coi là khởi đầu của Nollywood.
Các loại phim này lan rộng từ Yoruba sang các bộ phận dân chúng khác ở châu Phí. Đây là thời điểm mà khoảng 200 bộ phim được làm mỗi năm, rồi sau đó nhân rộng lên thành 700, và bây giờ là gần 2500 phim.
Về tổng thể, các bộ phim này có giá trị sản xuất thấp (ánh sáng, âm thanh, kịch bản, dàn dựng,…), giống phim truyền hình. Chúng thường được làm nhanh chóng với kinh phí vào khoảng từ $15,000 đến $40,000.
Ngày nay, kinh phí và chất lượng sản xuất được nâng cao nhờ vào các nhà làm phim đương đại, nền công nghiệp điện ảnh đã trở thành nền công nghiệp lớn nhất chỉ sau nông nghiệp, chiếm 5% GDP của Nigeria.
(Nguồn: Tổng hợp)
- Để tìm hiểu thêm về cách phân tích, viết về phim, tìm hiểu lịch sử điện ảnh một cách có hệ thống, bạn có thể tham khảo Lớp phân tích phim – Film Studies của trung tâm TPD.
