Anticlimax (tạm dịch là thoái trào đột ngột) là một thuật ngữ trong kịch bản. Mặc dù không được khuyến khích sử dụng vì tính rủi ro của nó nhưng nếu dùng một cách có chủ ý và đúng cách sẽ giúp kịch bản của bạn có khả năng cung cấp thông tin cần thiết, trở nên hài hước hoặc sâu sắc hơn.
Anticlimax có chức năng thay đổi về tông hoặc gây thất vọng đột ngột ở cuối một cao trào. Thuật ngữ này có thể được giải thích một cách dễ hiểu nhất qua các ví dụ minh hoạ trong ảnh bên dưới.
Hãy tưởng tượng đến một tiểu thuyết lãng mạn, hai nhân vật trong đó đang trải qua một mối tình mà khán giả không biết liệu họ có yêu nhau không. Cuối tiểu thuyết, trong khi đang ngồi trên nóc đu quay ngắm nhìn thành phố, họ lại không hôn nhau mà đi về và không bao giờ thổ lộ tình cảm với nhau. Đây là một anticlimax.
Bạn có thể vận dụng kỹ thuật này để phát triển câu chuyện bằng hai cách: Tạo kịch tính hoặc tạo sự hài hước.
Anticlimax hài hước là hình thức ứng dụng phổ biến nhất của kỹ thuật kể chuyện này. Ví dụ:
Câu hỏi: Tại sao con gà lại đi sang đường?
Trả lời: Để sang được bên kia đường.
Trong truyện cười này, tác giả đã thiết lập cao trào và khiến người xem kỳ vọng một câu trả lời phức tạp, thông thái. Nhưng thay vào đó, người xem lại chỉ nhận được một câu trả lời đơn giản và logic. Kỳ vọng của người xem bị đảo ngược: Bị gây thất vọng.
Các anticlimax kịch tính thường khó viết hơn các anticlimax hài hước và cần sự tinh tế. Ứng dụng phổ biến của anticlimax kịch tính là để nhấn mạnh thông điệp hoặc chủ đề. Các bộ phim chiến tranh, đặc biệt là phim phản chiến, thường xuyên dùng kỹ thuật anticlimax. Trong đó, nhân vật sẽ phải trải qua gian khổ, mất đi các đồng đội trên một hành trình vì một nhiệm vụ được giao. Nhưng rồi, kết phim cho người xem biết rằng nhiệm vụ này là phù phiếm. Tại sao? Đó là vì bộ phim muốn đưa ra thông điệp chiến tranh là vô nghĩa.
Monty Python and the Holy Grail (1975)
Đây là một trong những bộ phim hài hước nhất thế kỷ 20. Trong kết phim, đội quân của Vua Arthur đang sắp sửa tấn công một lâu đài thì đột ngột bị các cảnh sát hiện đại bắt giữ. Cái kết phim là một cái kết bất ngờ mà khán giả không bao giờ ngờ được.
Raiders of the Lost Ark (1981)
Anticlimax không cần phải ở cuối phim mà có thể là ở cuối một cảnh hoặc cuối một cuộc hội thoại. Trong một cảnh phim, một nhân vật sử dụng kiếm đáng gờm xuất hiện và dường như sắp đánh cho Indy (Harrison Ford) một trận tơi bời. Nhưng thay vì cuộc chiến gay cấn mà khán giả kỳ vọng, Harrison Ford lại thể hiện ra rằng “Tôi không có thời gian cho thứ này” và rút súng luôn ra bắn kẻ địch. Đây là một anticlimax hài hước kinh điển.
Zero Dark Thirty (2012)
Nhân vật chính là Maya (Jessica Chastain) đã dành cả cuộc đời của cô để đi tìm Osama bin Laden. Đến cuối phim, cô đạt được mục đích của mình nhưng cô không cảm thấy hạnh phúc. Kết phim không có fan hâm mộ hay tiệc ăn mừng mà chỉ có Maya ở trên một cái máy bay không có người. Đạo diễn Kathryn Bigelow đã nhấn mạnh thông điệp phản chiến về sự vô nghĩa của cuộc Chiến Tranh Chống Khủng Bố bằng một cái kết anticlimax.
War of the Worlds (2005)
Đây là ví dụ về cái kết anticlimax không được sử dụng một cách hiệu quả. Trong War of the Worlds, con người đang chiến đấu chống lại xuộc xâm lăng của người ngoài hành tinh. Nhưng đến kết phim, người ngoài hành tinh chết đi chỉ đơn giản vì chúng không thể chịu được vi khuẩn ở trái đất. Kết phim không hiệu quả có thể làm cho khán giả cảm thấy bực bội.
(Nguồn: Studiobinder)
